Тосны ургамал
Рапс (лат. Brassica napus) нь байцаатны (лат. Brassicaceae) овгийн нэгэн зүйл өвслөг ургамал. Тосны чухал ургамал. ХХ зууны сүүл үеэс биодизель гарган авах түүхий эд болгон ашиглагдаж эхэлснээр эдийн засгийн ач холбогдол нь өсөж байгаа.
Рапс бол дэлхий дээр хамгийн өргөн тариалагддаг тосны ургамал агаад Канад, Хятад, Энэтхэг, Хойт Америк, Европын холбооны улсууд, Австралид хамгийн ихээр үүнийг тариалдаг юм байна.
Монгол оронд рапсыг 1980-аад оноос тэжээлийн чиглэлээр, 1990-ээд оноос тос гаргаж авах зориулалтаар тариалж эхэлсэн. Манай орны газар тариалангийн үндсэн бүс нутаг болох Төв, Сэлэнгэ, Булган аймгийн нутгаар зусах рапсыг тариалж байна. Тосны гарц нь ойролцоогоор 40 хувь байдаг нь шар буурцагнаас 2 дахин илүү байна.
Үрийнх нь өнгөөр хар, шар гэж ангилах бөгөөд рапсын шар үрээс ихэвчлэн техникийн тос, тослогооны материал гаргаж авдаг бол хар үрээс нь хүнсэнд хэрэглэхэд тохиромжтой тос боловсруулж авдаг.
Тархалт
Монгол орны байгаль экологи, газарзүйн бүх бүс нутагт тархсан.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН БИРЖЭЭР АРИЛЖИХ “ЯМААНЫ НООЛУУР”-ЫН ТОДОРХОЙЛОЛТ
НЭГ. ЯМААНЫ НООЛУУРЫН АНГИЛАЛ, КОД
1.1. Биржийн барааг экспортлохдоо “Хөдөө аж ахуйн биржээр арилжигдсан бараа, түүхий эдийн тодорхойлолт”-д БТКУС-ын кодын дагуу тэмдэглэл хийнэ.
1.2. Биржийн бараа нь арилжаанд захиалга оруулах болон холбогдох бусад бичиг баримтад хэрэглэгдэх тусгай кодтой байна. Ямааны ноолуурын код нь “АААБВГ” 6 оронтой тоо байна.
Үүнд:
“ААА” нь биржийн барааны нэрийг илтгэх ба ямааны ноолуурын дугаар нь “001” байна.
“Б” нь ямааны ноолуурын өнгийг илтгэх ба 1-3 хүртэл дугаарлана.
Үүнд:
1 – Цагаан
2 – Цайвар
3 – Бараан“Б” нь ямааны ноолуурын өнгийг илтгэх ба 1-3 хүртэл дугаарлана.
Үүнд:
1 – Цагаан
2 – Цайвар
3 – Бараан“Б” нь ямааны ноолуурын өнгийг илтгэх ба 1-3 хүртэл дугаарлана.
Үүнд:
1 – Цагаан
2 – Цайвар
3 – Бараан1.3. Боловсруулаагүй, угаасан ноолуурыг зөвхөн өнгөөр ангилна.
Барааны стандартыг харахХОЁР. ЯМААНЫ НООЛУУРЫН ТЕХНИКИЙН ШААРДЛАГА
2.1. Ямааны завод ноос, 19.01-ээс дээш микрометр (мкм)-ийн голчтой ноолуур, ямаанаас бусад амьтны гаралтай ноолуур энэ тодорхойлолтод хамаарахгүй.
2.2. Биржээр арилжих боловсруулаагүй ямааны ноолуур нь дараах техникийн шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:
Жигд атираатай, уян зөөлөн, өт хорхойд идэгдээгүй;
Хаг, хогт хольцын хэмжээ нийт жингийн 10%-иас хэтрэхгүй; Хэвийн чийглэг 11-13%;
Хялгасны агууламжийн хэмжээ 30%-иас хэтрэхгүй байна.
2.3. Боловсруулсан ямааны ноолуурын хувьд Монгол улсын MNS 3683-2007 стандартын техникийн шаардлагыг баримтална.ГУРАВ. ЯМААНЫ НООЛУУРЫН САВЛАЛТ, ХАДГАЛАЛТ, ТЭЭВЭРЛЭЛТ
3.1. Ямааны ноолуурыг савлах, хаяглах, хадгалах, тээвэрлэх үйл ажиллагаанд MNS 215- 2007 стандартыг баримтална.
3.2. Биржээр арилжих ямааны ноолуурыг хариуцагч эзэн, итгэмжлэгдсэн агуулахад хүлээн авагчийн бүрдүүлсэн чанар, тоо хэмжээ, боловсруулалтын тухай мэдээллийг үндэслэн хаягжуулна.
3.3. Ямааны ноолуурыг хадгалах итгэмжлэгдсэн агуулах нь MNS 5364-2011 стандартын шаардлагыг мөрдөж ажиллана.
3.4. Биржийн барааг худалдан авагчийн хүсэлтээр итгэмжлэгдсэн тээвэрлэгчээр хүргэж болно.
3.5. Хэрэв худалдан авагч биржийн итгэмжлэгдсэн тээвэрлэгчийг ашиглахгүйгээр биржийн барааг хүлээн авах бол худалдах талын итгэмжлэгдсэн агуулахаас ачилт хийгдсэнээр хүргэлтийн үйл ажиллагаа дууссанд тооцно.Суурилах бараа
Ноолуурffff
Гэрээний код
<1><барааны код><дуусах сарын код ><өдөр><он> (Жишээ: 1001302K1116 гэж бараан боловсруулаагүй 1-р зэргийн ноолуурын 2016 оны 5-р сарын 11-нд хаагдах форвард гэрээ)
Богцын хэмжээ
10кг
Арилжааны хуваарь
Ажлын өдөр 11:00-12:00
Гэрээ хаагдах өдөр
1-12 саруудад
Богцын үнийн хамгийн бага өөрчлөлт
500 төгрөг
Дэнчин
Клиринг төлбөр тооцооны журам
Барааны шаардлага
“Хөдөө аж ахуйн биржээр ямааны ноолуурын тодорхойлолт” 2-р бүлэг
Үнийн өөрчлөлтийн хязгаар
RP±15%
Үнэ тогтох аргачлал
“Хөдөө аж ахуйн биржийн үйл ажиллагааны ерөнхий журам” 5.13.2-р хэсэг
Хэлцэл баталгаажуулах өдөр
Т+1 хэлцэл хийснээс нэг хоногийн дотор
Гэрээ арилжаалах сүүлийн өдөр
Гэрээ хаагдахаас өмнөх долоо хоногийн ажлын сүүлийн өдөр
Зөвшөөрөгдөх жингийн хэлбэлзэл
Гэрээ хаагдахаас өмнөх долоо хоногийн ажылн сүүлийн өдөр
Гэрээ хаагдах мэдэгдэл
Т+5( хүлээлцсэн өдрөөс тооцно)
Төлбөр тооцооны нөхцөл
Mах(±5%, 10кг)
Хүлээлцэх цэг
Итгэмжлэгдсэн агуулах
Хүргэлт хийх хүлээлцэх горим
“Хөдөө аж ахуйн биржээр арилжаалах ямааны ноолуурын тодорхойлолт” 3-р бүлэг
- 001
Ар арвижин дэлгэрэх хоршоо
Архангай аймаг, Эрдэнэбулган сумИдэвхтэйХоршооны дэлгэрэнгүй002Шинэ наран зам хоршоо
Архангай аймаг, Хотонт сумИдэвхтэйХоршооны дэлгэрэнгүй003Сэрүүн галтайн андууд хоршоо
Хэнтий аймаг Дадал сумИдэвхтэйХоршооны дэлгэрэнгүй004Цэвэр хөрсний шим дундын хоршоо
Улаанбаатар Сонгинохайрхан дүүрэгИдэвхтэйХоршооны дэлгэрэнгүй005Ган жинс хоршоо
Хэнтий аймаг Хэрлэн сумИдэвхтэйХоршооны дэлгэрэнгүй006Бүтээлж ундарга арвижих хоршоо
Хэнтий аймаг Дархан сумИдэвхтэйХоршооны дэлгэрэнгүй007Буян ундрал хоршоо
Говь-Алтай аймаг Дарив сумИдэвхтэйХоршооны дэлгэрэнгүй008Их салхит хоршоо
Өвөрхангай аймаг Баян-Өндөр сумИдэвхтэйХоршооны дэлгэрэнгүй009Зуслан гурван ган хоршоо
Архангай аймаг Жаргалан сумИдэвхтэйХоршооны дэлгэрэнгүй